Escargots: waarom zijn ze zo onmisbaar?

In natuurlijke aquaristiek, waar men zich vooral bekommert om de balans van het aquarium, is het ondenkbaar om zonder slakken te zijn, zowel in het aquarium als in een buitenvijver.

Maar waarom?

Natuurlijk zijn we allemaal blij om een nieuwe soort in ons kleine ecosysteem te zien aankomen, en elke nieuwe slak is op zich al een genot. We hebben een aquarium, dat is waar, vooral voor het plezier om een kleine aquatische wereld te contempleren met zijn bewoners die daarin evolueren.

Maar de reden waarom deze slakken onmisbaar zijn, is elders te zoeken.

Zoals ik vaak heb uitgelegd, is de biologische cyclus van een aquarium bevolkt met vissen verbroken, deze is niet compleet.

En dit heeft een heel eenvoudige verklaring: de vissen zijn in het aquarium veel talrijker dan in de natuur.

In een natuurlijk vijver heeft elke vis gemiddeld tussen de één en tien kubieke meter water (oftewel 1.000 tot 10.000 liter) voor zichzelf. Het is met deze zeer lage dichtheid dat het aquatische ecosysteem normaal functioneert. De microfauna is overvloedig, en de vissen staan aan de top van de voedselketen. Een insect dat in een vijver eitjes legt, heeft een goede kans dat een deel van zijn nageslacht de vissen overleeft en op een dag kan wegvliegen.

In een aquarium, nee.

De visdichtheid is daar duizend keer hoger!

Laten we maar zeggen dat, de vissen die de hele dag in zo'n klein volume rondjes draaien, geen enkel smakelijk beestje de minste kans heeft om te ontsnappen.

Het is precies hetzelfde als een hectare weiland aan een kip te geven of gewoon 10 vierkante meter het hele jaar door. Weinig kans dat er in het tweede geval nog een grasspriet of een wormpje overblijft.

De aquatische biologische cyclus, die de aanwezigheid van een talrijke en gevarieerde microfauna vereist, is dus verbroken in een aquarium en dus incompleet.

De vissen eten alles wat de slechte smaak heeft om levend te zijn en groter dan een bacterie!

De functie van deze microfauna, die grotendeels "detrivoor" is, is dus niet verzekerd.

En de functie ervan is precies om organisch afval te reduceren tot deeltjes die vervolgens door microben kunnen worden aangevallen. In de afwezigheid van deze beestjes staan de bacteriën er alleen voor om zonder hulp te degraderen van te grote en complexe organische elementen.

Bijvoorbeeld, in de natuur is groen water een zegen: het is nietonze daphnia, die vervolgens de vissen voeden die, toevallig, op hetzelfde moment zich voortplanten.

In een aquarium wordt het groene water een probleem omdat de minste watervlo al zal worden opgegeten voordat hij zijn werk kan doen. En het water zal steeds groener worden, totdat de microscopische algen die het vormen massaal sterven, wat het water ernstig vervuilt. Vandaar het principe van de ZollaBox Eau Claire, die de watervlooien de kans geeft om te werken.

Hetzelfde geldt voor de viskadavers: de ostracoden die ze zouden moeten consumeren, zijn verboden, te snel verorberd. Alleen de waterpissebedden, iets groter en weerbaarder, kunnen zich vestigen als de vissen niet te groot zijn.

Dat is waarom slakken zo waardevol zijn. Ze maken deel uit van de detritivoren, maar zij zijn de enigen die de vissen in toom kunnen houden dankzij hun schelp.

HEEFT In aanwezigheid van de zeer zeldzame vissen die hen opeten, kunnen de slakken werken en hun leven rustig leiden zonder opgegeten te worden. En zij zijn praktisch de enige detritivoren die daartoe in staat zijn.

Het is dus bijna alleen dankzij de slakken dat een aquarium met vissen een complete biologische cyclus kan terugvinden.

Persoonlijk keer ik de tropische, exotische slakken de rug toe, waarvan je niet weet wat je ermee moet doen als je stopt met aquaristiek en die soms de natuurlijke ruimtes koloniseren als je ze daarheen teruggooit. Dit was het geval met de ampullariën, die zeer gewaardeerd werden door aquarianen en nu om deze reden verboden zijn.

De enige uitzondering die ik op dit principe maak, zijn de trompetslak (hierboven). Want ze overleven de winter niet onder onze breedtegraden en lopen dus geen risico om invasief te zijn. En vooral, ze zijn de enigen die een groot deel van de dag zich ingraven, waardoor ze een functie van micro-menging van de bodem verzekeren die de planten waarderen.

Anders zijn de posthoornslakken een klassieker in het aquarium geworden, met hun verschillende kleurvariëteiten.

Maar hun minieme neefje, de planorbiden, is praktisch onbekend. Fascinerend en discreet, het is een ware curiositeit van de natuur.

De blaasslak, klein, leuk (ze zwemt soms op haar rug!) en plantvriendelijk. In tegenstelling tot haar neefje de grote blaasbloemslak, die soms aan planten knabbelt als ze geen algen meer te eten heeft. Beide vullen elkaar trouwens prachtig aan in de vijver, de blaasbloemslak houdt ervan om uit het water te komen om een dutje te doen op een blad van drijvende kikkerbeet of op een iris!

In een aquarium "met beestjes", met of zonder garnalen maar zonder vissen, kan de microfauna veilig leven. Alle soorten vormen een onophoudelijke dans en bieden het spektakel van de natuurlijke cyclus.

Maar de slakken, minder onvervangbaar in dit geval, blijven zichtbare en esthetische actoren van grote waarde, die hun soorten toevoegen aan de biodiversiteit van het geheel.